Böceklerin Özellikleri Nelerdir?

Böcekler, gerçek eklembacaklılar alt dalına ait bir sınıftır. Günümüzde tanımlanmış böcek türleri yaklaşık 686 bin kadardır. Böcek sayısının ise birkaç yüz milyon kadar olduğu düşünülmektedir. Çoğu böcek türlerinin hala yapıları ve özellikleri hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır. Ancak, böcekler genellikle yapısal özellikleri benzer canlı türleri arasındadır. Böcek türleri, sudan karaya çıkan ilk canlı türleridir. Günümüze kadar bulunan fosil böcek türleri mevcut böceklerden fazla farklı değildir. Böcekler ayrıca tarım için oldukça faydalı özelliklere sahiptir.

Böceklerin vücudu baş, karın ve gövdeden meydana gelir. Baş kısmında ağız, petek gözler; gövde kısmında iki çift kanat ve üç çift bacak bulunur. İlkel böcek türlerinde kanatlar kaybolmuştur. Gövde 3 bölütlü, karın 6-11 bölütlüdür. Böcekler trake solunumu yapar. Malpighi tüpçükleri ise boşaltım organlarıdır. Böceklerin bacakları koksa, trohanter, tibya, femur ve tarsus olarak beş kısımdan oluşur. Ses çıkaran böcek türlerinde işitme organları da bulunur.

Duyargalar dokunma ve doku duyuları olarak görev yaparlar. Başta yan kısımlarda olan petek gözleri mozaik şeklinde yerleşmiş ve on binlerce tek lensten oluşmuştur. Basit gözler genellikle iki anten arasındaki üçgen şeklinde yerleşmiştir. Ağız kısmı hem biçim hem de işlev bakımından farklılıklara sahiptir. Ağızda yatay şekilde çalışan üç çift çene vardır. Önde olanlar oldukça kuvvetli olup, dişli yapıdadır.

Gövdeleri ön, orta ve son olmak üzere üç kısma ayrılır. Bölütlerin her birinde bir çift bacak bulunur. Böceklerin çoğu türünde orta ve son gövde kısmında bir çift kanat bulunur. Böceklerin hepsi 6 bacaklı olmasına rağmen, bazılarında sadece dört bacak gelişmiştir. Yeterli olgunluğa ulaşmamış tırtıl gibi türlerde eklemsiz, yardımcı bacaklar olur. Arı ve eşek arılarının, diğer kurtların bacakları olmaz. Bacaklar ara bir bölümle kasığa yerleşir. Kasıkta ayağı taşıyan incikle bağlantılıdır. Böcek türlerinin alışkanlıklarına bağlı olarak, bacaklarda farklılıklar gösterebilir. Bazı kazıcı böceklerin ön bacakları adeta kazma organı haline gelmiştir. Çekirge ve ağustos böceğinde arka bacaklar diğerlerine göre daha büyük olur. Bunları sıçrama için kullanırlar. Su böcekleri türlerinde ise bacaklar küreğe benzer.

Karın bölgesi böcekte en büyük yeridir. Genellikle 12 bölütten meydana gelir. Bazı türlerde bu sayı daha az olabilir. Son bölüt anal deliktir. Bazılarında uzun ve ipliksi, bazılarında kısa, bazılarında ise kerpeten şeklinde sese ve dokunmaya duyarlı çift kuyruk duyargası olur. Çoğu böcek türünün erkeklerinde dokuzuncu bölütte çiftleşmede dişiyi tutan bir çift uzantı bulunur. Dişilerin de sekizinci ve dokuzuncu bölütte türlere göre yumurtlama borusu olur. Kraliçe, işçi arı ve eşek arılarında yumurtlama borusu değişir ve iğne gibi olur.

Böceklerin solunumu yanda bulunan dizili hava deliklerinden olur. Deliklerden trake denen ince tüplerle hava bacaklara ve kanatlara taşınır. Böceklerde akciğer ya da dolaşım sistemi olmaz. Kan, vücudun boşluğuna akar ve arkadaki kalp denen iki ucu açık tüpün sıkıştırmasıyla vücutta her yere taşınır. Böceklerin sindirim organları ile üreme organları karında yer alır. Baş bölgesinde beyinde çıkıp, vücudun alt kısmında iki tarafa uzanan iki ana sinirden meydana gelen bir sinir sistemi bulunur.

Böceklerde üreme genellikle iç döllenmeyle olur. Sperm çekirdeği ile yumurta çekirdeği birleşerek döllenir. Böceklerin yumurtaları da oldukça farklıdır. En fazla düz yüzeyli ya da şekilli yüzeyli, girintili çıkıntılı olan mil şeklinde ya da uzun silindir gibi olanlar görülür. Bazen yuvarlak ya da sepet gibi kapakları olur. Bir kısmı da yumuşak ya da sert olabilir.

Yumurtalar bazen dişinin vücudundan taşınarak, canlı olarak yavruların doğduğu görülür. Arıların çoğunda döllenmemiş yumurtalardan erkek arılar olur, döllenmiş olanlardan kraliçe ve işçi arılar oluşur. Bazı türlerde döllenmeden çoğalma görülür.

Böcekler, ekosistemlerin dengesi açısından büyük önem taşır. Bitkilerin tozlaşmasından organik maddelerin ayrışmasına kadar birçok ekolojik süreçte kilit rol oynarlar. Ayrıca, bazı böcek türleri zararlı olmasına rağmen, tarımda biyolojik kontrol ajanları olarak kullanılır ve bu da kimyasal pestisit kullanımını azaltır.

Böcekler, insanların ekonomik yaşamında da önemli bir yer tutar. Arıcılık, ipek böcekçiliği gibi faaliyetler doğrudan böceklerin yararlandığı ekonomik alanlardır. Ayrıca, böceklerden elde edilen bazı ürünler kozmetik ve ilaç sanayisinde kullanılmaktadır.